Ung thư gan

Gan nằm ở phần trên bên phải ổ bụng, phía trên dạ dày. Đây là cơ quan quan trọng hỗ trợ trao đổi chất, tiêu hóa, đồng thời giúp tổng hợp nhiều thành phần khác nhau cho hệ miễn dịch và các yếu tố đông máu của cơ thể. Gan cũng hỗ trợ giải độc một số hóa chất nhất định từ cơ thể, ví dụ như rượu.

Ung thư trong gan có thể được chia thành ung thư gan nguyên phát (ung thư bắt đầu ở tế bào gan) hoặc phổ biến hơn là ung thư thứ phát lây lan từ các bộ phận chính khác của ung thư như ung thư vú, phổi hoặc đại trực tràng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) là loại ung thư phổ biến thứ 5 ở nam giới và thứ 9 ở phụ nữ trên toàn thế giới. Đây cũng là nguyên nhân phổ biến thứ 2 gây tử vong liên quan đến ung thư. HCC chiếm khoảng 80% các bệnh ung thư gan nguyên phát.

Đông và đông nam Châu Á là khu vực có tỷ lệ mắc ung thư gan cao nhất. Tại Singapore, đây là bệnh ung thư phổ biến thứ 4 ở nam giới với khoảng 24,8 ca mắc trên 100.000 ca ung thư.

Các nguyên nhân chính/yếu tố nguy cơ của ung thư gan bao gồm viêm gan B, viêm gan C và bệnh gan do rượu. Trong khi rượu là nguyên nhân chính gây ung thư gan ở phương Tây, các bệnh nhiễm trùng, chẳng hạn như viêm gan, là nguyên nhân chính gây ung thư gan ở các quốc gia Châu Á. Viêm gan có thể lây truyền qua tiếp xúc với các dịch cơ thể bị nhiễm bệnh như nước bọt, máu và tinh trùng.

Những yếu tố nguy cơ này thường dẫn đến xơ gan, xuất hiện ở 80-90% bệnh nhân ung thư gan. Tuy nhiên, ung thư gan có thể phát triển ngay cả khi không có xơ gan tiềm ẩn, đặc biệt là ở những người bị nhiễm viêm gan B mãn tính. Nguy cơ ung thư gan cao hơn ở người bị viêm gan B nếu:

• Là nam giới
• Đồng nhiễm viêm gan C
• Uống nhiều rượu bia đồng thời

Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm:

• Hội chứng chuyển hóa
• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu
• Các hội chứng di truyền như bệnh huyết sắc tố di truyền

Hầu hết bệnh nhân ung thư gan không có triệu chứng cụ thể. Các triệu chứng không đặc hiệu có thể bao gồm đau bụng trên, chán ăn và đầy bụng.

Thông thường, ung thư gan được phát hiện tình cờ thông qua chụp CT hoặc siêu âm. Một số người có yếu tố nguy cơ nên thực hiện xét nghiệm máu thường xuyên và chụp cơ thể để phát hiện bất kỳ tổn thương sớm nào đối với gan, sự hiện diện của khối u hoặc dấu hiệu của bệnh gan.

Tầm soát ung thư gan (HCC) làm tăng khả năng phát hiện HCC giai đoạn sớm, để áp dụng các phương pháp điều trị với mục đích chữa khỏi bệnh. Nên tầm soát đối với:

• Tất cả những bệnh nhân bị xơ gan và Child-Pugh A hoặc B
• Những bệnh nhân không bị xơ gan nhưng bị viêm gan B với bất kỳ đặc điểm nào sau đây:
  • Viêm gan hoạt động (ví dụ ALT huyết thanh cao) và/hoặc lượng vi-rút cao (tức là >100.000 copy/ml [20.000 IU/ml])
  • Tiền sử gia đình mắc ung thư gan
  • Nam giới Châu Á trên 40 tuổi
  • Nữ giới Châu Á trên 50 tuổi

Dựa trên tuyên bố đồng thuận của Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh gan Hoa Kỳ (AASLD) và Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh gan Châu Âu (EASL), bệnh nhân được khuyến nghị thực hiện xét nghiệm nửa năm, siêu âm vùng bụng, có hoặc không có chất chỉ điểm khối u (AFP).

Chẩn đoán HCC thường được áp dụng đối với bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn bằng cách chụp CT hoặc MRI có cản quan động mà không cần sinh thiết. Một số trường hợp không có yếu tố nguy cơ đối với HCC hoặc tổn thương không có đặc điểm đặc trưng của HCC khi chụp, có thể cần thực hiện sinh thiết.

Điều trị HCC phụ thuộc vào kích thước khối u, số thương tổn và vị trí thương tổn, tình trạng lây lan bên ngoài gan hoặc xâm nhập của ung thư vào các mạch máu và dự trữ cơ bản của gan.

Việc điều trị HCC giới hạn gan thay đổi tùy theo số lượng và kích thước thương tổn, tình trạng xâm nhập khối tĩnh mạch cửa, chức năng gan và sự sẵn có của các nguồn lực tại chỗ. Các tùy chọn bao gồm cắt bỏ gan (phẫu thuật cắt bỏ một phần gan), cấy ghép gan, liệu pháp điều trị gan tại chỗ hoặc liệu pháp có hệ thống.

Đối với hầu hết các bệnh nhân HCC giới hạn ở gan, nhưng không phải phẫu thuật cắt bỏ hoặc cấy ghép gan, liệu pháp điều trị gan tại chỗ là phương pháp thích hợp hơn so với liệu pháp toàn thân (liệu pháp nhắm vào toàn bộ cơ thể) do các tác dụng phụ đã thuyên giảm. Ví dụ về liệu pháp điều trị gan tại chỗ bao gồm thuyên tắc động mạch, cắt bỏ tần số vô tuyến (RFA) và xạ trị định vị lập thể.

Khi ung thư lan ra ngoài gan, liệu pháp toàn thân thường được xem xét thay vì các liệu pháp điều trị gan tại chỗ. Sorafenib, loại thuốc điều trị ung thư, là liệu pháp toàn thân cho HCC, nhưng những năm gần đây đã xuất hiện các tác nhân mới hơn bao gồm liệu pháp miễn dịch giúp cải thiện khả năng sống sót.

Liệu pháp kết hợp với liệu pháp miễn dịch đang trở thành tiêu chuẩn chăm sóc mới cho bệnh nhân phù hợp.

Cập nhật ngày 15/01/2020

Bác sĩ chuyên khoa ung thư của chúng tôi